هوش هیجانی چیست؟
بشر همواره به دنبال شناخت بیشتر تواناییهای خود است؛ به همین دلیل موضوعاتی که به شناخت انسان منجر میشود، همواره در دنیای علم بحثبرانگیز است. اینکه هوش عمومی و هوش هیجانی چیست؟ ازجمله مباحثی هستند که در روانشناسی سروصدا به راه انداختهاند. در این نوشته با تعریف و مقایسه این دو حوزه آشنا خواهید شد.
هوش عمومی چیست؟
مجموعه تواناییهای انسان برای تفکر، فعالیت و کنار آمدن با محیط هوش نام دارد. بهعبارتدیگر تواناییهای مغز، هوش نام دارد و با آن میتوان کارهای مختلفی انجام داد. مثلاً میتوان برای مسئلههای مختلف راهحل پیدا کرد، برای انجام کارهای روزانه برنامهریزی کرد، از واژهها برای ارتباط با دیگران استفاده کرد، موضوعات مختلف را استدلال کرد و زبانی جدید یاد گرفت.
برای سنجش میزان توانایی زبان، معیارهای زیادی وجود دارد. تاکنون چندین آزمون طراحیشده است که به سنجش هوش میپردازد. اگر بهره هوشی (Intelligence Quotient) در فردی بالا باشد، اصطلاحاً تیزهوش نامیده میشود.
بهطورکلی، IQ شامل توانایی انسانها برای یادگیری، تفکر منطقی و انتزاعی است.
هوش را نمیتوان تنها از یک جنبه سنجید و باید از ابعاد گوناگون به آن نگاه کرد. برای همین پژوهشگران دستهبندیهای متعددی برای هوش در نظر گرفتهاند؛ مثلاً محققان هوش را به ۴ دسته تقسیم کردهاند: هوش هیجانی، هوش معنوی، هوش جسمانی و هوش عقلانی.
در این نوشته نمیخواهیم دستهبندیهای هوش را برای شما بیان کنیم؛ بلکه قصد داریم تا شما را اندکی با موضوع گسترده هوش عمومی و هوش هیجانی آشناتر کنیم.
پیشنهاد میکنم این مطلب رو هم مطالعه کنید : اعتماد به نفس چیست ؟ نکاتی که همه باید بدانند!
هوش هیجانی چیست؟
(Emotional intelligence) شناخت و کنترل عواطف و هیجانهای خود است. از این هوش با نامهای هوش عاطفی و هوش احساسی نیز نام برده میشود. تواناییهای انسان در جهت خودآگاهی هیجانی و اجتماعی، جزو هوش عاطفی است.
شناخت احساسات خود و انتخاب رفتار مناسب با دیگران از جمله موضوعات مهم در این هوش است. با کمک این هوش میتوان ارتباط مؤثر و سالمی هم با خود و هم با دیگران برقرار کرد.
هوش هیجانی به انسانها کمک میکند که از IQ خود برای رسیدن به موفقیت استفاده کنند.
مرز میان هوش عمومی و هیجانی
هوش عمومی کاملاً متفاوت از هوش هیجانی است. این دو قلمرو کاملاً مستقل از یکدیگر هستند. « دانیل گلمن » (Daniel Goleman) در یکی از مطالعات خود به این نتیجه رسید که بین هوش عمومی و هیجانی همبستگی اندکی وجود دارد.
هنگامیکه در جامعه افراد با هوش عمومی بالا در زندگی خود تقلا میکنند و افراد با هوش متوسط به پیشرفتهای بزرگ دست پیدا میکنند، این موضوع را میتوان به تفاوت هوش هیجانی این دو گروه نسبت داد.
بعد از گلمن، این بار نوبت « روون بار ـ آن » (Reuven Bar-on) بود که تحقیق روی دلایل شکست و پیروزی افراد، با توجه به بهره هوشیشان را شروع کند.
خرید و مطالعه کتاب هوش هیجانی از دنیل گلمن از سایت کتابراه
هوش هیجانی از نظر روون بار- آن
روون بار- آن بر این اعتقاد است که هوش هیجانی شامل مجموعهای از تواناییها و مهارتها است که توانایی موفقیت فرد را در مقابله با فشارها و اقتضاهای محیطی افزایش میدهد. با این توصیف، یکی از عوامل بسیار مهم در موفقیت افراد است. به عقیده او مهارتهای هیجانی میتوانند در طول زمان رشد کنند و تغییر کنند. به عقیده او این هوش را میتوان با آموزش و برنامههای اصلاحی یاد گرفت و آن را تقویت کرد.
روون بار- آن این ۵ حوزه را از تواناییهای هیجانی اصلی میداند و هوش هیجانی را به میزان برخورداری از این ۵ موضوع ربط میدهد. این ۵ مهارت عبارتاند از:
خودآگاهی یا Self Perception
بیان احساسات خود یا Self Expression
ایجاد و توسعه روابط با دیگران Interpersonal
بهکارگیری و مدیریت احساسات برای تصمیمگیریهای بهتر Decision Making
مدیریت تنش در مواجهه با چالشها یا Stress Management
پیشنهاد میکنم این مطلب رو هم مطالعه کنید : هوش اجتماعی از زبان دنیل گلمن
تقسیمبندی افراد بر اساس این دو هوش
روانشناسی از دانشگاه کالیفرنیا، افراد را بر اساس جنسیت و برخورداری از هوش عمومی و هیجانی به ۴ دسته تقسیمبندی کرده است:
- مردان با هوش عمومی بالا، افرادی کمرو، فروتن و خجالتی هستند. این افراد نازکنارنجی هستند، از روابط جنسی خود راضی نیستند و از نظر احساسی سرد و بیعاطفه هستند.
- مردان با هوش هیجانی بالا، در رابطههای اجتماعی متعادل، شاد و سرزنده هستند. این افراد بسیار مسئولیتپذیر هستند، این افراد دلسوز و با ملاحظه هستند، این افراد نسبت به اهدافشان متعهد هستند، این افراد با دیگران و جامعه احساس راحتی میکنند.
- زنان با هوش عمومی بالا، اعتمادبهنفس خوبی دارند، روشنفکر هستند، در بیان اندیشههای خود شفاف صحبت میکنند، این زنان درونگرا هستند، در ابراز خشم خود صبر میکنند و عصبانیت خود را با روشهای غیرمستقیم نشان میدهند. این زنان مستعد نگرانی، دلشوره، فکر و خیال و احساس گناه هستند.
- زنان با هوش هیجانی بالا، دوست دارند احساسات خود را شفاف و مستقیم بیان کنند، نظر مثبتی راجع به خود دارند، اجتماعی هستند و به فعالیتهای گروهی گرایش دارند، شاد و آسودهخاطر هستند. احساس نگرانی و گناه بهندرت به سراغ این دسته از زنان میرود.
در یک جمله میتوان گفت:
هوش عمومی به شما میگوید چه کار میتوانید انجام دهید، درحالیکه هوش هیجانی به شما میگوید چه کار باید انجام دهید!
اگر فکر میکنید هوش هیجانی بالایی ندارید، کافیست اراده کنید تا بتوانید مهارتهای هیجانی خود را یاد بگیرید و آنها را گسترش دهید.
درباره احمد انصاری
نویسنده مدرس و مربی مهارتهای ارتباطی عاشق گفتگو و نوشتن تصمیم دارم هر چیزی که یاد گرفتم و تجربه کردم رو در این پیج با شما در میون بزارم از همراهی شما صمیمانه سپاسگزارم
نوشته های بیشتر از احمد انصاری
دیدگاهتان را بنویسید