سخنرانی چیست؟
سخنرانی یعنی صحبت کردن برای دیگران با هدفی از پیش تعریف شده و اجزای آن شامل مخاطب، محتوای سخنرانی، سخنران و محیطی میباشد که برای بیان مطالب در نظر گرفته شده است.
مخاطب
سخنرانی با این هدف ارائه میشود که دریچه جدیدی پیش روی مخاطبان باز کند. به عنوان مثال فرض کنید به جلسهای دعوت شدهاید که حاضرین آن را بیشتر جوانان و دانشجویان تشکیل میدهند. در این جلسه باید مطالبی را بیان کنید که علاوه بر جذابیت سرشار از انرژی باشند و بتوانند شور و هیجان جوانان را برانگیخته سازند.
محتوای سخنرانی
محتوای سخنرانی را میتوان به عنوان ستون فقرات آن در نظر گرفت، زیرا تا هر اندازه زمان صرف کنید و محتوای جذابتری را برای ارائه به مخاطبان آماده نمایید، سخنرانی پر محتواتر و جذابتر خواهد بود و حاضرین توجه بیشتری به آن نشان میدهند.
توجه داشته باشید محتوایی که برای بیان در جلسات مختلف آماده میکنید از لحاظ ساختاری و معنایی متفاوت هستند و مطالبی که برای ارائه در یک همایش علمی مناسب هستند برای ارائه در یک جلسه عمومی که مخاطبان آن را اکثریت افراد جامعه تشکیل میدهند مناسب نخواهد بود.
سخنران
نبض یک سخنرانی موفق در دست سخنران است و وی با تجربه و تخصصی که در این زمینه دارد میتواند گاه تعجب حضار را برانگیزد و گاه آنها را اندوهگین کند، این در حالی است که مخاطبان چند ثانیه بعد اشک شوق از چشمانشان جاری میشود؛ بنابراین ریتم سخنرانی و فن بیان سخنران میتواند حس و حال مخاطبان را هر لحظه تغییر داده و آنها را از خود بیخود سازد.
محیط سخنرانی
محیط سخنرانی با وجود این که در بسیاری از موارد از پیش تعیین شده است، اما در چگونگی ارائه یک سخنرانی موثر میباشد. به عنوان مثال سخنرانی در هوای آزاد در حالی که آسمان آبی سقف بالای سر حضار است و گلهای رنگارنگ فرش زیر پای آنها، با سخنرانی در یک سالن بسته که نور آبی و رنگهای سرد آن را احاطه کردهاند متفاوت خواهد بود؛ بنابراین قبل از این که در جمعی حاضر شوید درباره محیط در نظر گرفته شده سوالاتی را مطرح کنید تا بتوانید انرژی جاری در محیط را جذب کرده و کلمات را آن چنان که شایسته است بیان کنید.
مهارت سخنرانی در جمع
سخنرانی در جمع ممکن است در اولین گام سخت و وحشت آور به نظر برسد، به همین دلیل بیشتر افرادی که در برای اولین بار در بین دهها و صدها نفر سخن میگویند مرتب عرق کرده و نیاز به نوشیدن آب پیدا میکنند.
این مرحله برای افرادی که تا حدودی خجالتی و کم رو هستند از دیگران سختتر است، زیرا این افراد همیشه درون مغزشان با خود سخن گفتهاند و حال بیان آن کلمات در جمع و نوع عکس العملی که آنها نشان خواهند داد سبب میشود که دچار لرزش دستها و صدا شوند و هنگام سخنرانی گاه کلمات را نامفهوم و بریده بریده ادا کنند، حتی ممکن است این افراد سخنرانی را نیمه کاره رها کرده و آن را به دیگری واگذار نمایند.
اما اگر میخواهید در کسب و کارتان موفق شوید و در رده افراد تاثیرگذار جامعه قرار بگیرید، باید با فنون سخنرانی در جمع آشنا شوید و آن قدر این فنون را تمرین کنید که هنگام سخن گفتن در مقابل صدها و حتی هزاران جفت چشم که به شما خیره شدهاند و منتظر هستند جملاتتان را بشنوند، هراسی نداشته باشید. در ادامه ۹ راهکار برای موفقیت در سخنرانیهای عمومی ارائه شده است که رهبران با نفوذ و سخنرانان موفق از آنها بهره میگیرند.
اعتماد به نفس داشته باشید
اگر یک سخنران هنگام بیان جملات اعتماد به نفس نداشته باشد دیر یا زود زمام امور را از دست خواهد داد. سخنانی که بر زبان جاری میسازید باید از اعماق قلبتان جاری شوند تا بر دل مخاطبان بنشیند. این یک امر بدیهی است که هنگام سخنرانی استرس داشته باشید یا هیجان زده شوید، زیرا صحبت کردن برای افرادی که ممکن است تاکنون آنها را ندیده باشید و احتمالاً تعداد آنها بیش از ده یا صد نفر است تا حدودی دلهره آور است.
اگر احساساتتان را کنترل نکنید، مجبور خواهید بود با آنها هم قدم شوید و سخنرانی که مدتها برای آن تمرین کردهاید، به بدترین نحو ممکن برگزار خواهد شد؛ بنابراین هیجان و اضطرابی که درونتان وجود دارد را در قالب کلمات ریخته و به مخاطبان ارائه کنید تا بتوانید شنوندگان را همانند یک گوینده اخبار تحت تاثیر قرار دهید و یک سخنرانی موفق را پشت سر بگذارید.
صداقت داشته باشید
صداقت در برابر مخاطبان یکی از مهمترین گامهای سخنرانی موفق است؛ بنابراین از حفظ کردن محتوای سخنرانی بپرهیزید و خودتان باشید؛ زیرا حفظ کردن سخنرانی سبب میشود که مدام درگیر مطالبی شوید که در ذهنتان به طور ناخودآگاه مرور میشوند و نتوانید مفهوم را آن طور که شایسته است به مخاطبان برسانید.
در نهایت این سخنرانی به منزله حفظ یک سری کلمات به صورت طوطی وار قلمداد میشود که گاه در میانه راه از مسیر اصلی منحرف شده و دوباره به سر جای خود باز میگردد.
همان گونه که گوینده رادیو بدون این که مخاطبان را ببیند میتواند تنها از طریق قدرت شنیداری با آنها ارتباط برقرار کند، یک سخنران موفق نیز باید با شیوهای دوستانه با مخاطبان سخن بگوید و از جملات و کلماتی استفاده کند که درونش سرچشمه میگیرند.
شور و اشتیاق را در سخنرانی خود راه دهید
احساسات اولین حرف را در ارائه یک سخنرانی موفق میزنند، بنابراین برای این که بتوانید ارتباط خوبی با مخاطبان برقرار کنید باید تک تک کلمات را با حسی که مخصوص به آنها است ادا کنید و با چنان شور و اشتیاقی جملات را کنار هم قرار دهید که مخاطب نتواند یک لحظه از سخنانی که بر زبان جاری میسازید غافل شود.
خودتان باشید
درست است که در ابتدای راه باید سخنرانان موفق را برای هر چه بهتر شدن سرلوحه کارتان قرار دهید، اما این الگو برداری نباید به گونهای انجام شود که از حرکات بدن تا لحن بیان کلمات به صورت کاملاً کپی برداری شده باشد و هیچ نوآوری در آنها به چشم نخورد.
شاید در زمینه کلماتی که میخواهید بر زبان جاری کنید به اندازه یک فرد خبره اطلاعات ندارید یا محیط سخنرانی و انرژی موجود در آن، زبانتان را برای جاری ساختن جملات در پی هم قفل کرده است. اما کافی است سعی کنید خودتان باشید و از کالبد نقشی که درون آن قرار گرفتهاید خارج شوید.
وقتی خودتان باشید نیازی به تکرار جملات دیگران و بیان کلمات اغراق آمیز ندارید و سخنانی که از دلتان جاری میشود لاجرم بر دل مخاطبان مینشیند و آنها را شیفته کلامتان میکند. به گونهای که حتی اگر برای اولین بار است در میان عده کثیری سخنرانی میکنید، شنوندگان شما را در رده افراد صاحب سبک و کارآزموده قرار میدهند و باز هم در جلساتی که در آنها سخنرانی خواهید کرد حاضر میشوند.
لحن و طنین صدای خود را تغییر دهید
لحن کلام و بلند یا آهسته بودن صدا میتواند به خوبی احساسات نهفته در جملات را به مخاطبان منتقل کند. به طور حتم زمانی در نقش مخاطب در سخنرانیهای مختلف ظاهر شدهاید و به کلمات ادا شده توسط سخنران گوش کردهاید.
در این سخنرانیها کدام مورد هیجان انگیزتر بوده و با وجود طولانی بودن ساعتها مخاطبان را مشتاق نگه داشته و کدام سخنرانی در همان لحظات اول دل مخاطب را زده و او را خواب آلود و کسل ساخته است؟
سخنرانیهایی که در آن سخنران تنها از یک لحن و تن صدا بهره میگیرد میتواند بسیار خسته کننده و کسالت بار باشد، به گونهای که حاضرین در اواسط سخنرانی خودشان را با گوشی تلفن همراه و… مشغول میکنند به نقاشی کردن میپردازند و حتی با بغل دستی خود گفتگو میکنند تا ساعاتی که در جمع حضور دارند به پایان برسد.
نباید بدون دانش کافی کلمات را ادا کنید، زیرا یک اشتباه کوچک در این زمینه میتواند مخاطبان را از گوش دادن به ادامه مطلب زده کند و آنها را از مسیر سخنرانی منحرف سازد.
زمان سخنرانی را مدیریت کنید.
اگر قصد دارید در یک سخنرانی نقاط قوت و ضعفتان را به دست بیاورید، شاید سخن گفتن به اندازه یک ساعت هم کفایت نکند، اما برای سخنرانی موفق باید گوشی هم برای شنیدن سخنان وجود داشته باشد، بنابراین تا حد امکان مطالب را به صورت مختصر بیان کنید و بازه ۱۵ دقیقه را برای اتمام سخنرانی مد نظر داشته باشید.
تحقیقاتی که توسط Dianne Dukette و David Cornis در سال ۲۰۰۹ انجام شده نشان میدهد که بزرگسالان تنها ۲۰ دقیقه میتوانند تمرکزشان را هنگام توجه به یک موضوع حفظ کنند. این در حالی است که موضوع مورد نظر در همان ثانیههای اول آنها را مجذوب خویش میسازد؛ بنابراین اگر در مقابل جمعی قرار دارید تنها ۸ ثانیه زمان خواهید داشت که توجه آنها را جلب کنید و ۲۰ دقیقه زمان دارید که سخنرانی خود را جمع بندی نمایید.
با مخاطبان خود ارتباط برقرار کنید.
سخنرانی درست مثل مکالمه تلفنی است که مخاطب قصد دارد در قالب کلمات پیامش را به دیگری برساند. با این تفاوت که در این جا مخاطب به جای یک نفر ممکن است دهها و حتی صدها نفر باشد.
مشکلی که در این مرحله برای سخنران وجود دارد حجم زیاد اطلاعات و گردآوری مطالبی است که قصد دارد درباره آنها سخن بگوید؛ بنابراین به جای این که درون اینترنت به دنبال مطلبی برای ارائه بگردید، تمام وسایل هوشمندتان را کنار گذاشته و تمام توجهتان را به موضوعی بدهید که قصد دارید درباره آن سخن بگویید.
توجه داشته باشید که بهترین راه برقراری ارتباط با مخاطبان استفاده از زبان بدن است، سخنران باید بتواند با استفاده از این زبان و در قالب جملاتی کوتاه مخاطب را از هدف سخنرانی آگاه کند و با شناسایی انرژی جاری در محیط، زمام امور را به طور کامل در دست بگیرد.
داستان سرایی زبردست باشید
همیشه مخاطبان به سخنانی که در قالب داستان بیان میشوند توجه نشان میدهند، به عنوان مثال سخنرانیهای TED که در قالب داستانهای الهام بخش ارائه میشوند تاکنون توانستهاند افراد زیادی را به سمت خود جذب کنند و رو به روز تعداد مخاطبانی که این سخنرانیها را برای شنیدن انتخاب میکنند در حال افزایش است.
داستانها کمک میکنند که مخاطب بهتر بتواند با مطالب ارائه شده ارتباط برقرار کنند و سخنرانی از کالبد رسمی و خسته کنندهاش خارج شود.
بارها تمرین کنید
تمرین کردن چندین و چند باره یک متن سخنرانی سبب میشود که کلمات را با قدرت و اعتماد به نفس بیشتری ادا کنید و هنگام حضور در جمع دچار واهمه نشوید؛ اما این تمرین باید به درستترین نحو ممکن انجام شود.
آموزش سخنرانی
حال که با گامهای یک سخنرانی موفقیت آمیز در جمع آشنا شدهاید، بهتر است آموزش سخنرانی را درباره چگونگی مدیریت اصوات حین ادای کلمات فرا بگیرید؛ زیرا این صدای شما است که پیام را به مخاطب میرساند و تا هر اندازه لحن و طنین صدای سخنران دلنشین تر باشد، مخاطبان از شنیدن جملات احساس لذت بیشتری خواهند داشت و تصور میکنند که در حال شنیدن یک موسیقی جذاب هستند که روح آنها را نوازش میدهد.
بلند و رسا صحبت کنید
کلمات برای این در سخنرانی ادا میشوند که شنیده شوند، بنابراین هنگام سخن گفتن تن صدای خود را بالا ببرید! زیرا اگر پچ پچ کنان و نجوا گونه سخن بگویید مخاطبان نمیتوانند مفهوم سخنان را دریافت کنند و سخنرانی را بیاهمیت دانسته و سخنران را نادیده خواهند گرفت.
بلند صحبت کردن به این معنا نیست که هنگام ادای کلمات فریاد بزنید! بلکه باید تن صدای خود را گاهی بالا و گاهی پایین بیاورید تا سخنرانی جذاب باشد و کلیه افرادی که در جمع حضور دارند بتوانند به راحتی مطالب را متوجه شوند.
سرعت ادای کلمات را کاهش دهید
تند تند صحبت کردن عادت بسیار بدی است و استفاده از کلمات پشت سر هم و بدون وقفه سبب میشود که مخاطب به هیچ عنوان متوجه مطلب نشود و از یک جایی به بعد به سخنرانی گوش ندهد؛ بنابراین برای یک سخنرانی موفق باید بین کلمات چند لحظه مکث داشته باشید و مطالب را به آرامی بیان کنید. این امر سبب میشد که سخنران فرصتی برای نفس کشیدن داشته باشد و مخاطبان فرصتی برای تجزیه و تحلیل کردن کلمات.
از سوی دیگر کند شدن بیش از حد سرعت صحبت کرد سبب میشود که مخاطب کسل شود؛ بنابراین باید سرعت مناسبی را برای ادای کلمات در نظر داشته باشید تا بتوانید ریتم سخنرانی را در دست بگیرید و جلسه را به بهترین نحو مدیریت کنید.
نرخ تعیین شده برای سخنرانی ایده آل بین ۱۲۰ تا ۱۶۰ کلمه در دقیقه تعریف شده است که سخنران با قدرتی که در بیان مطالب دارد میتواند این کلمات را گاه آرام و شمرده و گاه سریعتر بیان کند تا شور و شوق کافی در مخاطبان ایجاد شود.
صریح و روان صحبت کنید
درست صحبت کردن اصلیترین بخش یک سخنرانی خوب و ثمربخش است، بنابراین باید به کلیه کلماتی که میگویید توجه داشته باشید و آنها را به درستی و به صورت صریح بیان کنید. برای تمرین نحوه درست صحبت کردن باید دهانتان را باز کنید و وضعیت زبان را هنگام ادای کلمات مختلف بررسی کنید. سپس با تمرین میتوانید تک تک کلمات را به درستی بیان کنید و سخنرانی تاثیرگذارتری را داشته باشید.
نفس عمیق بکشید
نفس عمیق کشیدن برای یک سخنرانی غنی و تاثیرگذار از ضروریات محسوب میشود. اگر به سخن گفتن اطرافیانتان دقت کرده باشید، متوجه میشوید که بیشتر مردم هنگام سخن گفتن یا بسیار تند نفس میکشند یا بسیار آهسته! که تند نفس کشیدن سبب میشود پرههای بینی از حالت طبیعی خارج شده و اضطراب گوینده را به مخاطب نشان دهد.
برای یک سخنران موفق شدن باید به گونهای نفس بکشید که نفس تا دیافراگم برسد نه این که تنها نفس فاصله دهان تا قفسه سینه را طی کند و به صورت بریده برید به حال بازدم خارج شود. برای تنفس عمیق باید بین دم و بازدم ۵ ثانیه زمان وجود داشته باشد، بنابراین باید بارها در طول روز نفس عمیق کشیدن را تمرین کرده و در گفتگوهای روزانه خود تنفس عمیق را استفاده کنید.
تنفس عمیق حین سخنرانی اعتماد به نفس سخنران را افزایش میدهد و آرامش وی را برای ادای جملات افزایش میدهد؛ زیرا بین جملات مکث کوتاهی وجود دارد، همچنین مخاطبان نیز در این فاصله مطالب را تجزیه و تحلیل میکنند و سخنرانی برای آنها جذابتر خواهد بود.
صدای خود را کنترل کنید
نوع صدا بر روی کیفیت سخنرانی و پیامی که مخاطبان دریافت میکنند تاثیرگذار است. اگر صدای سخنران لرزان یا ضعیف باشد، این پیام به شنوندگان القا خواهد شد که سخنران عصبی شده و انسجام مطالب را از دست داده است. در صورتی که سخن گفتن به آرامی برای مخاطبان میتواند متقاعد کننده تر و لذت بخش تر باشد.
نباید اجازه بدهید که استرس به شما غلبه کرده و ریتم سخنرانی را از آن خود کند و باید بارها و بارها تمرین کنید تا بتوانید کنترل صدای خود را در دست گرفته و جملات را به بهترین نحو بیان کنید.
با آینه سخن بگویید
در مقابل آینه قرار بگیرید و تصور کنید که فردی که روبروی شما قرار دارد مخاطب است، سپس یک رونوشت از سخنرانیهای افراد موفق را انتخاب کرده و آن را صدای بلند بخوانید. حین سخنرانی گلوی خود را ماساژ دهید و از تن صدای آرام شروع کرده و به سمت تن صدای بلند پیش بروید تا تارهای صوتی آمادهتر باشند.
هنگام اجرای این سخنرانی میتوانید از زبان بدن کمک بگیرید و نحوه درست ایستادن را نیز تمرین کنید
دیدگاهتان را بنویسید